ماسوله

ماسوله ، نام روستایی پلکانی در ضلع شرقی رشته کوه‌های تالش است که این محل به سبب نوع معماری خانه‌هایش شهرتی جهانی یافته است،
شهر ماسوله در شیب كوه واقع‌شده و نمای خانه‌های پله‌ای آن در دامنه سرسبز و سر برافراشته کوه‌ها و رودخانه‌ی خروشان " ماسوله رودخان" كه از خط القعر دره می‌گذرد، از دل‌انگیزترین و دیدنی‌ترین مناظر گیلان و ایران است.
اختلاف ارتفاع از بلندترین نقطه تا پایین‌ترین سطح روستا ماسوله قریب ۱۰۰ متر می‌باشد. بدین نحو که گذرگاهها و معابر عمومی ، اکثرا همان بام‌های خانه‌هاست و ارتباط این گذرگاه‌ها، به وسیله پله‌های سنگی است که نمای کلی روستا را یکپارچه‌تر و زیباتر می‌سازد. درواقع، آنچه بیش از هر چیز دیگری، توجه جهانگردان و گردشگران داخلی را به خود جلب می‌کند؛ معماری، بافت و تركیب سنتی منازل ماسوله است. زیرا بیشتر خانه‌ها دوطبقه و به ندرت یک و یا سه طبقه است. دالان، سیاهچال، انبار، پله‌های بلندی که طبقة همکف را به طبقه دوم می‌پیوندد، پشن که همان توالت باشد، هال که به زبان محلی به آن چغم می‌گویند،‌ اتاق نسبتاً‌ بزرگی که محل پذیرایی میهمان است، اتاق کوچکتری که نشیمن‌گاه دائمی ساکنان خانه است و سومه که مقر زمستانی خانواده است به اضافه تالار که عبارت از ایوان کوچکی است قسمت‌های یک خانۀ بزرگ و کامل را در ماسوله تشکیل می‌دهد. درحالی که خانه‌های کوچکتر ساده‌تر است و فضای کمتری دارد. ماسوله با وسعتی معادل یکصد هکتار، منطقه ای تحت حفاظت میراث فرهنگی و منابع طبیعی و یکی از خوش آب و هواترین نقاط ایران است که هر ساله پذیرای ده‌ها هزار گردشگر می‌باشد. زبان مردم آن، تالشی (لهجه ماسوله ای) است و جمعیت آن تا سال ۱۳۲۰ بالغ بر ۳۰۰۰۰ نفر بوده که بر اثر اصلاحات ارضی، توسعه راه‌ها و نیز زلزله خرداد ۱۳۶۹ مهاجرتها در این ناحیه افزایش و جمعیت آن به شدت کاهش یافت. حدود ۸۰۰ تا هزار سال پیش مردمانی از نقاط مختلف سرزمین گسترده ایران به دلائل نامعلومی به منطقه ماسوله کوچ کردند. "قلهٔ شاه معلم" در ماسوله با ارتفاع ۳٬۰۵۰ متر بلندترین نقطه استان گیلان و هدفی جذاب برای گروه‌های کوهنوردی می‌باشد.
دو هتل در داخل فضای معماری سنتی ماسوله و چندین هتل در جادهٔ منتهی به آن پذیرای گردشگران ایرانی و خارجی هستند. همچنین تعداد زیادی مهمانخانه و خانهٔ اجاره‌ای هم در این زمینه وجود دارند. همچنین این شهر تاریخی، در جوار یکی از رودخانه‌های پر آب که به نام همین شهر نیز معروف است ( ماسوله رودخان) شکل گرفته است. جنگل‌های منطقه پوشیده از درختان راش، آزاد، بلوط، توسکا و زبان گنجشک می‌باشد که البته درختان آزاد و بلوط آن در گذشته بسیار بیشتر بوده است.
اقلیم منطقه ماسوله در تابستان معتدل و مرطوب و در زمستان سرد و مرطوب محسوب می‌شود. دمای متوسط سالیانه حدود ۱۲ درجه سانتیگراد و متوسط رطوبت نسبی، میزان بارندگی و بارش برف سالیانه نیز به ترتیب ۸۷% و حدود ۷۰۰میلیمتر و۸۰۰ میلیمتر می باشد. سالیانه بیش از ۳۵ روز به صورت یخبندان و بیش از ۱۰۰ روز با مه غلیظ سپری می‌گردد. در مجموع، اقلیم مطبوع منطقه و محیط طبیعی دلپذیر در چهار فصل سال از شاخصه‌های مهم زیست محیطی ماسوله می باشند و این روستا متشکل از چهار قسمت به نام‌های «محله خانه‌بر، محله مسجدبر، اسدمحله و کش سر» است که در وسعتی به مساحت تقریبی ۱۵۰ هزار متر مربع رخ می‌نماید.

از جمله جاذبه های گردشگری ماسوله به شرح زیر می باشد :
• وجود آبشارها و چشمه‌های متعدد در اطراف ماسوله ، زیبایی طبیعت آن را دو چندان نموده است. "آبشار کوشم" ماسوله در انتهای دره جنگلی ماسوله و در ارتفاعات این منطقه واقع‌شده و ارتفاع آن حدود ۳۰ متر است.
• همچنین، بقعه "عون بن علی یا عون بن محمد حنیفه بن علی" ؛ که به عنوان محور بـُقاع منطقه و محل اصلی تجمعات مذهبی ساكنان ماسوله به شمار می‌آید، از جاذبه های این روستا است. این بقعه که در كنار مسجد قرار دارد و به "قلندرخانه" نیز معروف است، دارای دری به ابعاد ۱۴۵*۷۲ سانتیمتر است كه به در "چله خانه" شهرت دارد. پلان بقعه هشت‌گوش است و گنبدی دو پوش دارد. ارتفاع صحن امامزاده تا زیر طاق گنبد اول ۲۰/۴ متر است. این گنبد شلجمی (اگر دو قوس از دایره بر سطحی محیط شود كه هر دو از نصف دایره طولشان بیشتر باشد و انحداب یا كوژی آن در دو جانب باشد، آن شكل را "شلجمی" گویند) است و در روزگاران جدید با حلب پوشانده شده است. در داخل اتاق حرم بقعه، صندوقی جای دارد كه بر روی آن کتیبه‌ای به خط نسخ از سوره فتح و با تاریخ ۱۰۱۵ هجری قمری دیده می‌شود. چند سنگ‌قبر در داخل و ایوان های بقعه و مسجد هم‌جوار وجود دارد كه مربوط به زمان قاجاریه است.
• همچنین امامزاده "عین علی و زین علی" در ۱۶۰۰ متری شرق ماسوله در محلی به نام "اشكلت" واقع است. امامزاده دارای کتیبه‌ها و پنجره‌های مشبك است و تاریخ ساخت آن، ۹۱۱ هجری قمری است.
• امامزاده ابراهیم؛ در "خروه بن" بالای ماسوله و بر سر راه جاده خلخال واقع‌شده و دارای قدمتی تاریخی است.
• امامزاده هاشم در مغرب ماسوله نیز زیر كوه سنگی قلعه بن قرار دارد. این امامزاده بنایی تاریخی دارد و بر سر راه جاده طارم واقع شده است.